Rosalind Franklin. Το όνομα στους περισσότερους από εμάς δεν λέει τίποτα. Από πολλούς όμως η ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA θεωρείται ως η μεγαλύτερη ανακάλυψη του 20ού αιώνα.
- James Watson Βραβείο Nobel Ιατρικής 1962 για την ανακάλυψη της μορφής του DNA.
- Francis Harry Compton Crick Βραβείο Nobel Ιατρικής 1962 για την ανακάλυψη της μορφής του DNA.
- Maurice Wilkins Βραβείο Nobel Ιατρικής 1962 για την ανακάλυψη της μορφής του DNA.
+1. Sir Aaron Klug βραβείο Nobel Χημείας το 1982 για την ανάπτυξη της κρυσταλλογραφικής ηλεκτρονικής μικροσκοπίας.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Rosalind Franklin.γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1920 και σπούδασε σε ιδιωτικά σχολεία και στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Έδειξε από νωρίς πάθος για την επιστήμη και μετά την αποφοίτησή της, εργάστηκε ως ερευνήτρια χημικός στη British Coal Utilization Research Association, με σημαντική δουλειά στη δομή των κάρβουνων που της χάρισε το διδακτορικό της από το Cambridge το 1945. Μετά τον πόλεμο, βρήκε δουλειά στο Παρίσι, όπου έγινε ειδική στην ανάλυση ανθράκων χρησιμοποιώντας κρυσταλλογραφία ακτίνων Χ. Αυτή ήταν η εξειδίκευση που την οδήγησε το 1951 στο King’s College του Λονδίνου στην ομάδα του Maurice Wilkins που μελετούσε το DNA. Κατά γενική ομολογία Franklin και Wilkins δεν τα πήγαιναν καθόλου καλά.
Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι το να είσαι γυναίκα επιστήμων στο King’s College του Λονδίνου το ’50 μάλλον δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Οι διακρίσεις σε βάρος γυναικών ήταν καθεστώς στον ακαδημαϊκό κόσμο. Από το βιβλίο της Sayre, Anne . «Η Ρόζαλιντ Φράνκλιν και το DNA» διαβάζουμε: «Όσο το αρσενικό προσωπικό του Κολλεγίου μπορούσε να γευματίζει στη μεγάλη και άνετη σάλα, στις γυναίκες επιτρεπόταν να τρώνε στις φοιτητικές αίθουσες ή ακόμη χειρότερα έξω από το κτήριο». Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και μετά το ’60 αναφέρονται περιπτώσεις εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πανευρωπαϊκής εμβέλειας που την εκτίμηση τους για το γυναικείο φύλο την έδειχναν ξεχνώντας να δημιουργήσουν ladies rooms ή ακόμη χειρότερα εξορίζοντας το WC γυναικών στο πιο απροσπέλαστο σημείο του campus. Βρετανικός πουριτανισμός στο μεγαλείο του.
Τον Νοέμβριο του 1951 η Franklin δίνει μια διάλεξη στο King’s College υποδηλώνοντας ότι το DNA είναι μια έλικα. Ο Watson, ως γνήσιος Αμερικάνος τυχοδιώκτης, παρακολουθεί την διάλεξη, κλέβει την ιδέα της Franklin και μαζί με τον Francis Crick που εργάζονταν μαζί στο Cambridge προτείνουν ένα ελικοειδές μοντέλο DNA που αποδεικνύεται τελείως λάθος. Μάλιστα την αποδόμηση του μοντέλου τους την έκανε η Franklin μαζί με τον Wilkins που είχαν πάει στο Cambridge για αυτή την διάλεξη.
Τον Μάιο του 1952, μελετώντας τη δομή του DNA με περίθλαση ακτίνων Χ, η Franklin και ο μαθητής της Raymond Gosling έκαναν μια εκπληκτική ανακάλυψη: Τράβηξαν φωτογραφίες του DNA και ανακάλυψαν ότι υπήρχαν δύο μορφές του, μια ξηρή μορφή «Α» και μια υγρή μορφή «Β». Μία από τις εικόνες αυτές στην περίθλασης των ακτίνων Χ της μορφής «Β» του DNA, γνωστή ως Φωτογραφία 51, έγινε διάσημη ως η «κρίσιμη απόδειξη» για την αναγνώριση της δομής του DNA. Ουσιαστικά δηλαδή φανέρωνε την μορφή του DNA. Η φωτογραφία αποκτήθηκε μετά από 100 ώρες έκθεσης σε ακτίνες Χ από ένα μηχάνημα που η ίδια η Franklin είχε τελειοποιήσει.
Η Franklin και Wilkins είναι στα μαχαίρια. Επικοινωνούν μέσω του βοηθού της Franklin, Gosling που κάνει το «σπασμένο τηλέφωνο» Τελικά δείχνει στον Wilkins την φωτογραφία 51 αλλά τα ξανασπάνε για το ποιος θα μελετήσει την μορφή Α και ποιος την Β. Το κλήμα στο King’s College είναι βαρύ και η Franklin αποφασίζει να μετακομίσει στο Birckbeck College. Σε μία φιλική συνάντηση του Wilkins με τον Watson, ο Wilkins του δείχνει την φωτογραφία 51 και ουσιαστικά του φανερώνει το μυστικό της διπλής έλικας του DNA.
Οι κακές γλώσσες λένε ότι ο Watson είχε βάλει έναν μεταπτυχιακό φοιτητή και αντέγραφε τις εργασίες της Franklin. Αλλά και ο Wilkins διέρρηξε το αρχείο της Franklin αλλά το King’s College δικαιολόγησε την πράξη του λέγοντας ότι η εργασία της Franklin ανήκει στο κολέγιο μετά την αποχώρησή της. ‘Όλα αυτά όμως είναι ιστορίες συνομωσίας και μικροπρέπειας και μακριά από εμάς η μομφή στον αλτρουισμό της αξιότιμης Πανεπιστημιακής κοινότητας.
Τον Φεβρουάριος του 1953 ο Linus Pauling, ένας άλλος Αμερικάνος τυχοδιώκτης δημοσιεύει μία μελέτη που περιλαμβάνει μια ελικοειδή δομή τριών αλυσίδων για το DNA. Άλλη μια τεράστια γκάφα (ο Pauling είχε ξεχάσει ότι το DNA είναι δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ) αλλά όμως ασκεί πίεση στους Watson και τον Crick να ανακαλύψουν τη δομή του DNA προτού ο Pauling διορθώσει το λάθος του. Τότε οι Watson και τον Crick ως γνήσιοι Αμερικάνοι καταλαβαίνουν ότι ο Pauling θα τους πάρει τη δουλειά και αποφασίζουν να συνεργαστούν με το τρίτο της παρέας, τον Wilkins που είχε πρόσβαση σε όλο το αρχείο της Franklin.
Eν το μεταξύ η Franklin άφησε το King’s College τον Μάρτιο του 1953 και μετακόμισε στο Birkbeck College. Το King’s College άφησε την η Franklin να φύγει με την προϋπόθεση ότι δεν θα δούλευε ποια στο DNA. Έτσι λοιπόν η Franklin έστρεψε την προσοχή της στις πρώτες της μελέτες, του άνθρακα και στην μελέτη της δομής του ιού του μωσαϊκού του καπνού, τον ιό της πολιομυελίτιδας καθώς και στη δομή του RNA. Σε πέντε χρόνια, η Φράνκλιν δημοσίευσε 17 εργασίες για τους ιούς και η ομάδα της έθεσε τα θεμέλια για τη δομική ιολογία.
Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου δημοσιεύονται στο επιστημονικό περιοδικό Nature τρεις μελέτες:
- JD Watson & FHC Crick: » Μοριακή δομή νουκλεϊκών οξέων: δομή για νουκλεϊκό οξύ δεοξυριβόζης «
- MHF Wilkins, AR Stokes & HR Wilson: « Μοριακή δομή νουκλεϊκών οξέων: μοριακή δομή νουκλεϊκών οξέων δεοξυπεντόζης »
- Rosalind E. Franklin & RG Gosling: « Molecular Configuration in Sodium Thymonucleate » (συμπεριλαμβανομένης της φωτογραφίας 51)
Και οι τρεις ομάδες αναγνωρίζουν η μία την άλλη – ο Watson και ο Crick αναγνωρίζουν το αδημοσίευτο έργο των άλλων. Οι Wilkins και Stokes αναγνωρίζουν τις συζητήσεις με τους άλλους. Η Franklin και ο Gosling αναγνωρίζουν τις συζητήσεις με τους Wilkins, Stokes και Crick. Όμως η τρίτη μελέτη αναγνωρίζεται ως υποστηρικτική των δύο πρώτων.
Το φθινόπωρο του 1956, η Φράνκλιν ανακάλυψε ότι είχε καρκίνο των ωοθηκών. Προφανώς η ασθένειά της είχε άμεση σχέση με τις ανύπαρκτες προφυλάξεις που έπαιρνε στην χρήση των ακτίνων Χ. Συνέχισε να εργάζεται τα επόμενα δύο χρόνια, παρά το γεγονός ότι έκανε τρεις επεμβάσεις και πειραματική χημειοθεραπεία. Οι τελευταίοι 10 μήνες ήταν εφιαλτικοί για την ίδια. Συνέχισε όμως να εργάζεται μέχρι λίγες μέρες πριν από το θάνατό της. Πέθανε στις 16 Απριλίου 1958, σε ηλικία 37 ετών.
1962. Οι Crick, Watson και Wilkins μοιράζονται το Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής. Η Franklin δεν παίρνει τίποτα επειδή τα βραβεία Νόμπελ δεν μπορούν να δοθούν μετά θάνατο. Αλλά και ο Gosling δεν παίρνει τίποτα. Δεν είναι ο πρώτος διδάκτορας που δεν αναγνωρίζεται η συνεισφορά του και προφανώς ούτε και ο τελευταίος.
Η συνεισφορά της όμως δεν σταματάει εδώ. Έβαλε τις βάσεις για ακόμη ένα Νόμπελ. Το 1982, ο συνεργάτης της Aaron Klug παίρνει το Νόμπελ Χημείας «για την ανάπτυξη κρυσταλλογραφικής ηλεκτρονικής μικροσκοπίας και τη διαλεύκανση της δομής των βιολογικά σημαντικών συνδέσεων νουκλεϊκού οξέος – πρωτεΐνης».
Ήταν ένα case study πάνω στο οποίο ξεκίνησε να εργάζεται η Franklin και το παρουσίασε στον Klug, γνωρίζοντας ή αγνοώντας, άγνωστο, ότι εκείνος θα το ολοκλήρωνε. Τουλάχιστον, εκείνος είχε την αξιοπρέπεια να δηλώσει, ότι αν η Franklin ζούσε μέχρι τότε, το Nobel θα το παραλάμβαναν μαζί. Α, και το ότι η φωτογραφία της πρακτικά άνοιξε τα μάτια των Watson και Crick για την κατεύθυνση που θα έπρεπε να πάρουν οι έρευνες τους.
Η Rosalind Franklin μπορεί να έχασε το Nobel, σήμερα όμως την τιμούμε με πολλούς τρόπους. Το όνομά της κοσμεί βραβεία, επιστημονικά ινστιτούτα, ακόμη και ένα ολόκληρο πανεπιστήμιο στο Σικάγο. Και το 2022, η κληρονομιά της θα επεκταθεί στο διάστημα, καθώς το προγραμματισμένο ρομποτικό Rover με το όνομα Rosalind Franklin ξεκινά να εξερευνήσει τον Άρη.
Πηγή: VagT
Αθηνά Κοκκόρη 
